Systeembreker in Floridsdorf: school of gevangenis voor kinderen?
In beeld: De Franz Jonas European School in Floridsdorf geeft les aan ‘systeembrekers’ met een moeilijke achtergrond.

Systeembreker in Floridsdorf: school of gevangenis voor kinderen?
Een blik op de Franz Jonas Europese School in Wenen Floridsdorf maakt meteen duidelijk dat hier een heel andere lesstijl wordt gehanteerd. De school heeft een multi-grade klas ingericht waarin zogenaamde ‘system busters’ worden onderwezen, dat wil zeggen leerlingen die door crises in hun persoonlijke omgeving vaak als moeilijk worden beschouwd en die vaak al op jonge leeftijd een strafblad hebben. De directeur van de middelbare school Christian Klar verdedigt dit concept heftig. Hij acht de scheiding van deze studenten noodzakelijk om de andere studenten ontspannen les te kunnen geven. “We moeten de druk verlichten om een positieve leeromgeving te creëren”, benadrukt hij. Puls24 meldt.
Maar is de klas echt een oplossing? Leraar Armin Aigner is sceptisch. Hij geeft toe dat de multi-grade klas niet de optimale oplossing is voor alle leerlingen, maar ook geen “doodlopende weg” is. Hij ziet de klas eerder als een kans om de leerlingen te re-integreren in de reguliere lessen of om ze voor te bereiden op een latere opleiding. Een incident dat onlangs de school op zijn kop zette, is een voorbeeld van de uitdagingen: een leerling had een wapen aangeschaft voor zelfverdediging. Ondanks alle discussies bevestigt leerling Alan dat ze niet op school was, maar later is opgehaald.
Achtergrond en uitdagingen
Het probleem van “systeembrekers” is complex. Onder gedragsproblemen wordt verstaan afwijkend gedrag dat vaak kan worden waargenomen op psychosociale gebieden zoals sociale vaardigheden en emoties. Uit onderzoek van Macsenaere & Feist-Ortmann blijkt dat veel van deze jongeren lijden aan diagnoses als ADHD, agressief gedrag of hechtingsstoornissen en uit een stressvolle gezinsachtergrond komen. Ze bevinden zich vaak in een negatieve spiraal van interactie met hulpsystemen, die vaak overweldigd zijn en geen geschikt kader kunnen bieden. In veel gevallen leidt dit tot voortdurend schakelen tussen verschillende hulporganisaties en een carrière in de jeugdzorg zonder echte oplossingen. Beschrijft individuele pedagogiek deze alarmerende verbindingen.
Wat vooral opvalt is dat de klas met meerdere klassen momenteel slechts matig bezocht wordt: slechts drie van de acht leerlingen kwamen opdagen. Hieruit blijkt dat de studenten grote ontevredenheid hebben over het demarcatiesysteem. Velen voelen zich beter af in reguliere lessen. Toch hecht directeur Klar groot belang aan de veiligheid van de instelling en andere studenten. “Beter een paar opkomsten dan helemaal geen”, zegt leraar Aigner, die het een succes vindt als de kinderen naar school gaan en niet in het park rondhangen.
Het perspectief van de studenten
De studenten zelf zijn ontevreden en doen aangifte van hun criminele activiteiten om aan geld te komen. Ze brengen zelfs brieven van de autoriteiten mee die te maken hebben met lichamelijk letsel. “De lucht brandt!” zegt Alan, waarmee hij duidelijk maakt dat het dagelijkse leven in de klas allesbehalve gewoon is. Het segregatiesysteem wordt als hinderlijk ervaren omdat het hen stigmatiseert en vooral niet de broodnodige steun biedt. Klar stelt dat het belangrijk is om deze kinderen te helpen, zodat hun ontwikkeling niet in gevaar komt.
Een ander wetenschappelijk perspectief werpt ook licht op dit feit. De term ‘systeembreker’ beschrijft jonge mensen die systematisch de grenzen van het onderwijssysteem op de proef stellen en in hun gedrag vaak met agressieve of afwijzende reacties op deze grenzen reageren. Actieve systeemontregelaars getuigen van externe conflicten, terwijl passieve systeemontregelaars vaak in terugtrekking en isolatie vervallen. GISO Journal-aanbiedingen Informatie over deze verschillende typen en hoe ze omgaan met de uitdagingen in het onderwijs- en ondersteuningssysteem.
De Franz Jonas European School heeft zich daarom gecommitteerd aan een complexe en uitdagende taak. De rapportage van Puls24 over de school weerspiegelt niet alleen de uitdagingen, maar ook de hoop om het systeem te hervormen en de getroffen jongeren te helpen. De komende maanden zullen uitwijzen of het concept levensvatbaar blijkt en of de studenten naar een betere toekomst begeleid kunnen worden.