Congres van Wenen: het lot van Europa opnieuw gedefinieerd - een recensie

Congres van Wenen: het lot van Europa opnieuw gedefinieerd - een recensie

Wenen, de stad van muziek en cultuur, was in de 19e eeuw niet alleen een centrum voor kunst, maar ook het toneel van belangrijke politieke gebeurtenissen. Een opmerkelijk hoofdstuk in de geschiedenis van de metropool is Congres van Wenen, dat plaatsvond van 18 september 1814 tot 9 juni 1815. Onder leiding van de Oostenrijkse minister van Buitenlandse Zaken Prins Klemens von Metternich kwamen keizers, koningen en staatslieden uit heel Europa hier bijeen om een ​​nieuwe orde te creëren na de verwoestende Napoleontische oorlogen.

Het doel van het congres was duidelijk: het definiëren van een vredesorde voor de lange termijn en het oplossen door middel van diplomatie van de vragen die waren gerezen uit de Franse Revolutionaire Oorlogen en de Napoleontische Oorlogen. Ondanks de uitdagende situatie had Frankrijk, vertegenwoordigd door Talleyrand, slechts een beperkte invloed op de beslissingen, die voornamelijk werden genomen door de vier grootmachten Rusland, Groot-Brittannië, Pruisen en Oostenrijk.

De principes van het Congres

Op het congres werden vijf centrale principes vastgelegd:

• Restaurierung der politischen Ordnung von 1792.
• Legitimität für die Rückkehr der von Napoleon vertriebenen Herrscher.
• Gewährleistung der Souveränität der Monarchie.
• Verpflichtung zur Unterbindung revolutionärer Bewegungen.
• Schaffung eines Gleichgewichts der europäischen Mächte.

Belangrijke beslissingen waren onder meer het herstel van de Bourbon-monarchie in Frankrijk, de verdeling van Polen tussen Pruisen en Rusland en het herstel van gebieden voor Oostenrijk, waaronder Salzburg, Tirol en Vorarlberg. Een ander resulterend element was de oprichting van de Duitse Bond, die uit 39 staten bestond en onder presidentschap stond van de Oostenrijkse keizer. Groot-Brittannië maakte van de gelegenheid gebruik om zijn koloniale macht te versterken en behield gebieden als Malta en Ceylon.

Een vredesplan voor de lange termijn

Het Congres van Wenen was, wat zijn organisatorische aangelegenheden betrof, een voorloper van de constitutionele en politieke structuren die tot aan de Eerste Wereldoorlog het Europese evenwicht moesten verzekeren. Het leidde tot de vorming van het ‘Concert van Europa’, een politieke doctrine die de nadruk legde op het handhaven van politieke grenzen en het bevorderen van de samenwerking tussen grootmachten. Ondanks de kritiek dat het Congres nationale en liberale bewegingen tegenwerkte, wordt het toegeschreven dat het een belangrijke rol heeft gespeeld bij het voorkomen van grootschalige oorlogen die bijna honderden jaren hebben geduurd.

Volgens de Federaal Agentschap voor Burgereducatie bleef de Europese situatie tussen 1815 en 1914 relatief stabiel, hoewel er in deze periode enkele kleine conflicten waren. De regels van het Congres legden een basis die stand hield tot de revolutionaire omwentelingen van 1848-1849, toen de nationale aspiraties niet volledig konden worden onderdrukt.

Het Congres van Wenen was niet alleen een vormende gebeurtenis voor de Europese politiek van die tijd, maar kan ook gezien worden als model voor latere internationale organisaties als de Volkenbond en de Verenigde Naties. Op 9 juni 1815 werd het congres afgesloten met de ondertekening van de Slotakte, waarmee een nieuw tijdperk in de Europese geschiedenis werd ingeluid. De schaduw van Napoleon, wiens terugkeer en uiteindelijke nederlaag bij Waterloo in 1815 nog in de lucht hing, maakte duidelijk hoe kwetsbaar de vrede was.

Kortom, het Congres van Wenen speelde een cruciale rol in de geschiedenis van Europa, legde de basis voor de politieke structuur van de 19e eeuw en creëerde mogelijkheden voor internationale samenwerking die relevant zouden blijven in het licht van toekomstige crises.