Transparantie voor iedereen: nieuwe wet op de vrijheid van informatie in Oostenrijk!

Transparantie voor iedereen: nieuwe wet op de vrijheid van informatie in Oostenrijk!

1 september 2025 zal de Oostenrijkse rechtsgeschiedenis ingaan als het begin van een nieuw tijdperk van transparantie. Met de inwerkingtreding van Wet op de vrijheid van informatie (IFG) Burgers hebben nu een basisrecht op toegang tot overheidsinformatie. Deze regeling vervangt het vroegere ambtsgeheim en legt de basis voor meer traceerbaarheid van overheidshandelen.

Het publieke debat, gevoed door de huidige rapporten, laat al de eerste resultaten van de nieuwe regelgeving zien. Zo deed hij het koerier Er is belangrijke informatie gepubliceerd over sponsorbetalingen van Wien Energie en Wien Holding aan de twee grote voetbalclubs SK Rapid en FK Austria Wien. Dergelijke inzichten zijn slechts het begin van een nieuwe cultuur van transparantie.

Transparantie als doel

Het IFG heeft het duidelijke doel om de toegang tot informatie te vergemakkelijken en het publiek in staat te stellen deel te nemen aan overheidsacties. Het bepaalt dat alle verzoeken om informatie of toegang tot dossiers snel moeten worden afgehandeld door de verantwoordelijke autoriteiten. Dit zou eindelijk de zwakke positie van Oostenrijk op de internationale transparantieranglijsten moeten verbeteren, wat al veel te laat was vergeleken met andere Europese landen.

Bijzonder opmerkelijk is de paradigmaverschuiving die gepaard gaat met de afschaffing van het officiële geheim in Oostenrijk. Het idee dat geheimhouding de uitzondering is en transparantie de regel is nu stevig verankerd. Bovendien wordt een algemeen recht op vrijheid van informatie gecreëerd, wat een belangrijk keerpunt in de geschiedenis van Oostenrijk betekent. De publicatie in de Federal Law Gazette op 26 februari 2024 markeert het officiële startschot voor deze ontwikkeling.

Oostenrijk in internationale vergelijking

Maar hoe verhoudt Oostenrijk zich tot andere landen? Volgens een analyse kan Oostenrijk worden gezien als een laatkomer als het gaat om het invoeren van transparantiemaatregelen. Hoewel er in landen als Nederland en Estland al alomvattende transparantiewetten en centrale platforms bestaan, ontbreken deze nog gedeeltelijk in Oostenrijk. Duitsland heeft bijvoorbeeld een Freedom of Information Act die individuele verzoeken binnen een maand verwerkt, en in veel Europese landen zijn gemeenschapswebsites het belangrijkste medium om transparantie te garanderen.

Snelle toegang tot informatie wordt ook bevorderd door een nieuw informatieregister, waarmee burgers in één oogopslag de belangrijkste gegevens kunnen raadplegen. Daarnaast zal de verplichte snelle informatievoorziening een cultuurverandering teweegbrengen in de manier waarop met overheidsgegevens wordt omgegaan.

Over het geheel genomen kan worden gezegd dat Oostenrijk met de nieuwe IFG een grote stap heeft gezet in de richting van meer openheid en participatie van de bevolking. Het valt nu nog te bezien hoe de praktijk zich zal ontwikkelen en of de gehoopte transparantie volledig werkelijkheid zal worden.