Verborgen moderniteit in het Leopoldmuseum: ontdek het occultisme rond 1900!

Verborgen moderniteit in het Leopoldmuseum: ontdek het occultisme rond 1900!

De veelbelovende tentoonstelling ‘Hidden Modernity – Fascination of the Occult around 1900’ opent op 4 september 2025 in het Leopold Museum in het hart van Wenen. Deze spectaculaire tentoonstelling loopt tot 18 januari 2026 en werpt een blik op de spiritualiteit en esoterie van de 19e eeuw, een tijd waarin de verkenning van het mystieke en het nastreven van nieuwe vormen van spiritualiteit een hoge vlucht nam. Occultisme, een verzamelnaam voor esoterische verschijnselen, vond vooral in deze tijd vruchtbare grond en wordt duidelijk gepresenteerd in de tentoonstelling met circa 180 kunstwerken en 120 objecten. De curatoren van de tentoonstelling, Matthias Dusini en Ivan Ristić, besteden bijzondere aandacht aan de verbinding tussen kunst en wetenschap.

De tentoonstelling verwijst naar het beroemde citaat van Friedrich Nietzsche: “God is dood” en gaat daarmee in op de zoektocht naar alternatieven voor traditionele geloofssystemen. In een tijd die werd gekenmerkt door vooruitgang op het gebied van de natuurkunde, scheikunde en biologie, moesten veel mensen opnieuw definiëren wat spiritualiteit voor hen betekende. Gezien de omwentelingen van de Franse Revolutie, de verstedelijking en de opkomst van nieuwe sociale klassen, hadden richtinggevende bewegingen zoals de vrouwenbevrijding en het vegetarische dieet ook hun invloed op het occulte, dat vaak werd opgevat als een toevluchtsoord voor sceptici van het wetenschappelijk rationalisme.

De kunstenaars en hun werken

Bezoekers kunnen zich verheugen op een indrukwekkende collectie werken van bekende kunstenaars die de fascinatie van het occulte weerspiegelen. Er zijn onder meer werken van František Kupka, Emil Nolde en Egon Schiele te zien. Een uitstekend voorbeeld dat de kunstwerken met elkaar verbindt is het halfnaakt van Richard Gerstl, waarin de mystieke “aura” wordt onderzocht. De bekroning van de tentoonstelling is het werk 'Look into the Infinite' van Ferdinand Hodler, waarin de donkere aspecten van de menselijke psyche worden behandeld.

Ook de commercialisering van het occulte komt aan bod, waaruit blijkt hoe verschillend dit onderwerp geïnterpreteerd kan worden. De tentoonstelling biedt daarom niet alleen een artistieke maar ook een maatschappijkritische blik op de tijd rond 1900. Deze periode werd beïnvloed door de behoefte van mensen om het onzichtbare en het onbekende te begrijpen en te doorgronden, die vooral in de 19e eeuw sterk naar voren kwam.

Occultisme in de 19e eeuw

De wortels van het occultisme gaan diep terug in de geschiedenis. Het was een reactie op het wetenschappelijk rationalisme, dat op veel terreinen zijn grenzen bereikte. De belangstelling voor esoterische praktijken, van alchemie tot astrologie tot spirituele seances, nam in de 19e eeuw toe en kwam tot uiting in stromingen als spiritualisme en theosofie. Figuren als Allan Kardec en Helena Blavatsky hadden een beslissende invloed op deze periode, waarbij ze traditionele geloofssystemen in twijfel trokken en tegelijkertijd nieuwe wegen voor spiritueel onderzoek openden.

Samenvattend slaat de tentoonstelling in het Leopold Museum een ​​fascinerende brug tussen kunst en esoterie en biedt het een diep inzicht in een tijdperk waarin werd gezocht naar het streven naar transcendentie en het begrijpen van het bovennatuurlijke als antwoord op de uitdagingen van de moderne wereld. In deze zin wordt de erfenis van het occultisme vandaag de dag nog steeds als belangrijk ervaren en is deze terug te vinden in veel moderne benaderingen van spiritualiteit.

Voor iedereen die geïnteresseerd is, is deze blik op de verborgen moderniteit een absolute must - ga dus naar het Leopold Museum!