Αποικιοκρατία στο περβάζι: Εξωτικά φυτά στο Παγκόσμιο Μουσείο της Βιέννης

Αποικιοκρατία στο περβάζι: Εξωτικά φυτά στο Παγκόσμιο Μουσείο της Βιέννης

Μια συναρπαστική έκθεση με τίτλο «Αποικιοκρατία στο περβάζι του παραθύρου» θα εκτεθεί στο Weltmuseum της Βιέννης από τις 28 Μαΐου 2025 έως τις 25 Μαΐου 2026. Αυτή η έκθεση αναδεικνύει την ενδιαφέρουσα ιστορία δέκα δημοφιλών φυτών σπιτιών και μπαλκονιών, συμπεριλαμβανομένου του ξυλουργού, του σύκου της σημύδας, πολλών άλλων. Κάθε ένα από τα φυτά λέει τη δική του ιστορία για την προέλευσή του και τους ανθρώπους που το ανακάλυψαν και το διέδωσαν. Αυτό που είναι ιδιαίτερα συναρπαστικό είναι ότι πολλά από αυτά τα φυτά είναι εγγενή εκτός Ευρώπης. Για όσους θα ήθελαν να μάθουν περισσότερα για τις βιογραφίες αυτών των «εξωτικών», μια επίσκεψη σε αυτή την παράσταση είναι απαραίτητη.

Η έκθεση, την οποία επιμελήθηκε η Bettina Zorn, εξετάζει τον ρόλο των βοτανολόγων και των κυνηγών φυτών από τον 17ο αιώνα, που αναζητούσαν φαρμακευτικά και χρήσιμα φυτά. Εκείνη την εποχή, τα εξωτικά φυτά χρησίμευαν συχνά ως σύμβολα θέσης για τους ευγενείς και την ανώτερη τάξη. Ένα παράδειγμα είναι το φυτό αράχνη, το οποίο εκτιμούσε ο Johann Wolfgang von Goethe και το οποίο βρήκε τον δρόμο του στην αυλική ατμόσφαιρα. Ένα άλλο αστέρι είναι το έλατο εσωτερικού χώρου, το οποίο ανακαλύφθηκε στον Ειρηνικό από τον Τζέιμς Κουκ το 1774 και μεταφέρθηκε στην Ευρώπη.

Τα φυτά ως σύγχρονοι μάρτυρες

Είναι ενδιαφέρον ότι η έκθεση δείχνει επίσης ότι οι αφρικανικές βιολέτες βρήκαν το δρόμο τους προς την Ευρώπη μέσω μιας γερμανικής αποστολής στην Ανατολική Αφρική. Αυτές οι συνδέσεις καθιστούν σαφή την επίδραση της αποικιοκρατίας στη βοτανική και την παρατήρηση των φυτών στην Ευρώπη. Ποιες είναι όμως οι ρίζες αυτών των συνδέσεων; Σύμφωνα με την ιστορία της Ανθρωπολογικής Εταιρείας στη Βιέννη, που ιδρύθηκε το 1870, η αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτισμών είναι βαθιά ριζωμένη. Αυτή η κοινωνία συνέβαλε καθοριστικά στην ίδρυση ενός ανθρωπολογικού και προϊστορικού μουσείου, το οποίο άνοιξε το 1889 και περιλάμβανε τμήμα εθνολογίας και ανθρωπολογίας.

Το μουσείο ήταν προϊόν των αποικιακών και εθνογραφικών συλλογών, οι οποίες έγιναν όλο και πιο σημαντικές παρά την έλλειψη αποικιακής δύναμης από την Αυστροουγγαρία. Για παράδειγμα, μια εκτεταμένη συλλογή από το Βασίλειο του Μπενίν, η οποία κατελήφθη από βρετανικά στρατεύματα, ενσωματώθηκε στο μουσείο ως δώρο. Οι σπόροι της αποικιοκρατίας γίνονται ορατοί εδώ, οι οποίοι άφησαν και την επιρροή τους στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα φυτά.

Μια νέα ματιά στην ιστορία

Πώς άλλαξε όμως η άποψη της αποικιακής ιστορίας και επιστήμης με την πάροδο του χρόνου; Από τη δεκαετία του 1980, οι επικριτικές φωνές από τις κάποτε αποικισμένες χώρες ακούγονται ευρύτερα. Σήμερα, οι ιστορικοί δεν εξετάζουν μόνο τον ρόλο της Ευρώπης στην αποικιοκρατία, αλλά και την πολύτιμη τεχνογνωσία των αποικισμένων ανθρώπων. Αυτοί οι προβληματισμοί ανοίγουν νέες προοπτικές για τα φυτά που μας περιβάλλουν και καθιστούν σαφές ότι η γνώση δεν είναι αποκλειστικά ευρωπαϊκή. Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα είναι η χαρτογραφία – κατά τη διάρκεια της βρετανικής αποικιοκρατίας, η τοπική γνώση των φυτών και των χαρτών συχνά αγνοήθηκε ή δεν εκτιμήθηκε επαρκώς.

Με την έκθεση «Colonialism on the Windowsill» το Weltmuseum Wien συμβάλλει σημαντικά στην κριτική εξέταση αυτών των θεμάτων. Οι επισκέπτες μπορούν να περιμένουν ένα ποικίλο πρόγραμμα που όχι μόνο γιορτάζει την ομορφιά του φυτικού κόσμου, αλλά εστιάζει και στις ιστορίες πίσω από τα φυτά των παραθύρων. Η βοτανική ποικιλομορφία εμπλουτίζει τους ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους μας και αυτή η έκθεση μας καλεί να αναλογιστούμε την αλληλεπίδρασή μας με τα φυτά.

Περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα της ORF και αυτό Παγκόσμιο Μουσείο Βιέννης, καθώς και για την ιστορική πλαισίωση bpb.de.